Kordaj tansiyonu sıkça  karşılaşılan bir konu. Farklı uygulamalar, yeni trendler var. Aşağıda yazdıklarım çoğunlukla USRSA (ABD Kordaj Teknisyenleri Birliği) bültenlerinden derlenmiş kısa bilgiler. Son kısımda ise The Wall Street Journal ‘da Amerika Açık öncesi çıkan kordaj tansiyonu ile ilgili yeni bir makaleden alıntılar var. Faydalı olabileceğini düşünüyorum.

Kordaj tansiyonunun önemi

Her tenisçinin en azından güç ve kontrolun kordaj tansiyonu (gerginliği) ile olan ilişkisini çok iyi anlaması gerekir.  Kordaj tansiyonunun raket performansı ve alınan his üzerinde etkisi çok fazladır. Denenen bir raketin bir kordaj tansiyonuyla beğenilmediği fakat  farklı bir tansiyonla tam aksine çok beğenildiği rastlanan bir durumdur. Satın almayı düşündüğünüz raketi denerken ya da kullanmaya başladığınızda bu gerçeği de aklınızda tutmalısınız. Kordaj ve tansiyonun önemli rol oynadığını unutmayın.

Raketim için doğru tansiyon nedir?

Tek bir mükemmel tansiyon değeri yoktur. Profesyoneller son derece geniş bir kordaj tansiyon aralığında oynadıkları için bize yol gösterecek ipuçlarını vermezler. Eğer özellikle topa sert vurmuyor ve spinli oynamıyorsanız - raketinizden fazla güç istiyorsanız - kolunuzda bir ağrı mevcutsa,  düşük tansiyon mantıklı bir seçim olacaktır. Kordaj alanı esnemesi daha fazla olacak, topla olan çarpışma daha uzun bir zaman diliminde gerçekleşecek ve bu sebeble meydana gelen şokun şiddeti birim zamanda daha az olacaktır.

Sert vuruşlar yapabilen ve/veya spinli oynayan bir oyuncu iseniz, yüksek tansiyon değerleri tercih etmeniz gereken değerler olacaktır. Top çarpışma anında kordaj alanı üzerinde daha fazla yassılaşarak düzleşecek, bu da bütün tellerin topa daha fazla temas ederek (ball bite) döndürme etkisini artırmasına neden olacaktır.

Temel kaide olarak yüksek raket tansiyonu kontrol sağlarken,  düşük raket tansiyonu konfor ve güç sağlar. Ancak  başlangıç seviyesindeki oyuncular için bu geçerli olmayabilir.  Düşük tansiyonda çekilmiş raketler bu tip oyunculara daha toleranslı, geniş bir aktif kordaj alanı sağlayabilir, top kontrollerini olumlu etkileyebilir.

Şartlara uygun tansiyon ;

Hava şartları ve farklı oyun tarzları tansiyon seçiminizi değiştirmenizi gerektirebilir. Aşağıdaki şartları göz önünde bulundurarak raketiniz üzerinde yapacağınız ‘’ince ayar’’ alacağınız sonuçları olumlu etkileyebilir. Ancak unutmayınki ısınmak için topa vurmaya başladığınız andan itibaren raket tansiyonu düşmeye başlayacaktır (1-2kg).

Sert Kort

Sert kortlarda top hızlı hareket etme eyilimindedir çünkü kort tarafından toptan emilen enerji daha azdır. Sert zeminde ‘’hızlı top’’ üzerinde kontrolunuzu daha da geliştirmek için raket tansiyonunuzu artırmayı düşünebilirsiniz. Toprak kortta ise top daha yavaş hareket eder. Oyuncular daha fazla kontrol ve daha fazla tepki zamanına sahiptir. Baseline a daha fazla derin vuruş ve ilave güç için tansiyonunuzu 1 ila 2,5 kg düşürmeniz önerilebilir.

Yükseklik ve Sıcaklık

Yüksek mevkilerde top daha hızlıdır çünkü hava basıncı ve miktarının azalması nedeniyle hava sürtünmesi azalır. Bu tip yerlerdeki kortlar (  daha ziyade turnuva için kullanıllırlar ) nispeten daha ‘’donuk ve cansız’’ olur.

Yüksek sıcaklıklar da top daha hızlıdır çünkü sıcaklık lastik hammadeli topu daha fazla yumuşatır. Top  daha kolay hareket edebildiği gibi daha fazla sıçrayabilir, daha kolay yönlendirilebilir.  Kordaj tansiyonunuzu 1 ila 2 kg artırmayı düşünebilirsiniz. Soğuk ve nemli havalar için ise bu işlemin tersi doğru olacaktır.

Sakatlık hali

Kol ya da dirsek sakatlanmalarında derin vuruşlar ve güç elde edebilmek için daha düşük tansiyonları uygulamakta fayda vardır. Bu süre içinde mümkün olduğunca daha büyük bir grip ölçüsüne geçmek ve geçici olarak yumuşak kordajları kullanmak tavsiye edilebilir. Eğer bütçe uygunsa doğal bağırsak ya da kaliteli multiflament teller güç ve konfor üretiminde çok yardımcı olacaktır.

Base Line Oyuncuları, Servis ve Vole

Bu oyun tipleri kordaj tansiyonu seçimini daha da önemli kılabilir. Base line oyuncuları daha derin ve güçlü toplar gönderebilmek için daha düşük tansiyonların avantajını kullanmak isteyebilirler.

Servis ve Vole oyuncuları ise yüksek tansiyonlarda net önünde ve servislerinde ilave kontrol  ve nokta atışları sağlayabileceklerdir.

Islaklık

Yağmur veya ıslak kort doğal olarak topu ağırlaştıracaktır. Yüksek tansiyonlu bir raket toptaki suyu dağıtır ancak toptaki enerji düşüşü yüksektir. Daha fazla güç elde etmeniz gerekeceğinden 2 kg daha düşük tansiyon önerilebilir.

Hangi sılklıkla kordaj yenilenmeli ?

‘’En az iki kez olmak kaydıyla haftada ne kadar oynuyorsan yılda o kadar yenileme yap.’’ Bu klişe kural oldukça yaygın olmasına rağmen artık  çok tatmin edici bir yol göstermiyor. Zira oyuncu tipleri çok farklı. Ayrıca, iki ayrı kamp, multiflamnet ve monoflament kordajlar ,  farklı özelliklere sahipler.  Akılda tutulması gereken şu olmalıdır ; Monoflament (polyester) kordajlar çok çabuk tansiyon kaybeder. Bu da oyununuzu etkiler.  Multiflament ve doğal bağırsak neredeyse kopana kadar tansiyonun önemli bir kısmını muhafaza eder. Polyester kordaj kullanıyorsanız oyun karekterinizdeki  değişimleri gözlemleyin. Kordajınızın kopmasını beklemeyin. Kontrol ve histe düşüş varsa yenileme zamanı gelmiştir denebilir.

Wall Street Journal ‘de US Open öncesi kordaj tansiyonu ile ilgili kaleme alınan bir yazı;

Raket teknolojisindeki son gelişmeler profesyonel tenisçilerin daha önce pek rastlanmayan masum bir hileye başvurmalarına yol açmış. Artık pro oyuncuların bir çoğu neredeyse ‘’sepet gibi gevşek’’ raketlerle maçlara çıkmaya başlamışlar.  Turnuva kordaj teknisyenleri sayıları giderek artan kompakt ve güçlü vuruşlara sahip bu oyuncucların artık tansiyonlarını 8-10 kg daha az çektirdiklerini ve 14-19 kg seviyelerine indiklerini bildiriyorlar. Bir kaç yıl öncesine kadar doğal bağırsak kordajların 27-28 kg çekildiği dönemlerde bu ‘’yeni’’ tansiyon değerleri garip karşılanmaktaydı.

Bethanie Mattek-Sands, halizhazırda ABD 3.sıradaki bayan tenisçi 17-18,5 kg, Double uzmanı David Martin 14 kg, ve genç Amerikalı Jack Sock 18,5 kg ile oynuyor. Geçen yıl ABD Açık ta taleb edilen en düşük tansiyon ise 14 kg ile Filippo Volandri’ye ait.

ABD ve Australya Açık turnuvalarında kordaj operasyonu sorumluluğunu üstlenen Wilson Tour Direktörü Joel Disbro da bir çok oyuncunun giderek daha düşük tansiyonları tercih etmeye başladığını belirtmiş.

Kordajlar gevşek tansiyonlarla kullanıldıklarında daha fazla şiddet üretebiliyor. Sebebi ise topun kordaj alanına daha fazla gömülmesi  ve bir tür trambolin etkisi yaratılması. Yıllar önce bir çok tenisçinin doğal bağırsak kullandığı dönemlerde bu tür bir güç üretimi kontrol özelliğinden fazlaca ödün verilmesine neden oluyordu. Bu sebeble bir çok oyuncu yüksek tansiyonlarla ‘’nokta atışı’’ kontrolu elde etmeye çalışıyordu.

Günümüzde, yeni nesil sentetik kordajlar sayesinde oyuncular raketlerinden istedikleri bu extra hızı düşük tansiyonlarda bile kontrol edebildiklerini keşfediyorlar. Roman Prokes, Andy Roddick ve Caroline Wozniacki’ nin kordaj teknisyeni ‘’tenisçiler polyester kordajlar kullandıklarında gerçekten düşük tansiyonlarda daha fazla kontrol ve güçlü top spin üretebiliyorlar. Bu alıştığımızın tam tersi bir durum’’.

Justin Gimelstob, eski bir tenisçi ve Tennis Channell yorumcusu, ‘’yeni nesil polyester kordajlar size düşük tansiyonlar kullanabilme imkanı sağlıyor ancak buna rağmen güç-spin-kontrol kombinasyonundan ödün vermek zorunda kalmıyorsunuz’’. Yeni nesil kordajların en benzersiz tarafı ise oyuncunun topu ciddi bir şekilde hızlandırabilmesi ve tempoyu ani  bir şekilde değiştirebilmesi olmuştur’’. Muhtemelen bu sebebtendir ki artık net önüne atak yapabilmek çok zor hale gelmiştir zira bir anlamda kort ölçüleri değişmiştir ve eskiden karşılaşılmayan vuruş açıları geliştirilmiştir.

Roger Federer 5 setlik bir maça genellikle farklı tansiyonlarda çekilmiş 7 ya da 8 raketle çıkmayı tercih ediyor. Eğer bu yeni ‘’düşük tansiyon’’ çağına bir örnek aranırsa bu Roger Federer olmalıdır. Titiz İsviçreli   korta  3 farklı tansiyonda çekilmiş raketleriyle çıkıyor. Ana kordajlarını 48-52 pds (21.8-23.6 kg) çaprazları ise 3.3 pound (1.5 kg)  düşük çektiryor. Kaç raketin hangi tansiyonda çekileceğine bir gece önce kordaj teknisyeni ile birlikte karar veriyor. Eğer sıcaklık yüksek ise ya da sert oynayan bir rakip ile karşılaşacaksa  yüksek tansiyonda çekilmiş  raketlerin sayısını artırıyor.

Federer maç esnasında neredeyse hiç raket çektirmiyor. Beş sette hemen hemen hazırlanan  bütün raketleri kullanıyor, farklı tansiyonlara geçiyor, genellikle maç ilerledikçe daha yüksek tansiyondaki raketlerini kullanmaya başlıyor. Nate Ferguson, Priority One firma sahibi ve Federer’in resmi kordaj teknisyeni böyle açıklıyor söyleşide. 2004 yılında raketlerinde 55 pound (25kg) kullanıyordu ki bu ö dönemde ‘’ultra- gevşek’’ kabul ediliyordu. O dönemde ilk on sıranın en düşük tansiyonunu kullanan oydu. Federer ana kordaj  olarak doğal bağırsak (49 pds-22.2 kg), çapraz kordaj olarak  Luxilon Alu Power Rough  (46.2 pds- 20,95 kg) kullanıyor.

Serena, Venus Williams  ve Kim Clijsters raketlerinde tamamen doğal bağırsağı tercih eden  son kalan bir kaç oyuncudur. Gran Slam kordaj teknisyenlerinin belirttiğine göre bir çok pro artık  en azından raketin bir tarafında polyester (monoflament)  kullanmaya başlamıştır.  Yüksek teknoloji ürünü polyester kordajların top tutuşu ve güçlü top spinleri sayesinde raketler çok daha fazla ve güçlü savrulabiliyor fakat toplar yine de kort alanı içerisine düşüyor. Profesyonel tenisçiler hava şartlarına, zemine ve rakibe göre tansiyonlarını ayarlarlar.Fakat 5 pds luk düşüş her zaman büyük bir aralık olarak kabul edilirdi. Roman Prokes ‘’günümüzde polyester kordaj kullananlara en azından %10 luk bir düşüş öneriyor. Bu sayede kolda daha az stress olacağını belirtiyor. ‘’Örneğin Andy Roddick 28,5-29 kg dan 25-26 kg lara düşürdü tansiyonunu’’ 27-28 kg kullanan insanlara 20-21 kg önerdiğim zaman çoğu çıldırdığımı düşünüyor. Ancak bu tansiyon kol ve omuz için çok yardımcı olacağı gibi daha iyi neticeler veriyor’’. 2008 yılında double uzmanı Leander Paes oyunuyla ilgili ciddi sıkıntılar yaşıyordu ve sıralamada sürekli düşüş gösteriyordu. Koçu, Rick Leach, eski dünya double 1 numarası, kordaj tansiyonunu düşürmesini tavsiye etti. Leach Paes’i 28 kg dan ultra-gevşek 21 kg a düşmeyi ikna etti.  Paes’in oyunu gerçekten değişti, servisleri son derece hızlandı. Karşı tarafa ağır toplar atmaya başladı ki bu da onu kendinden  gençlerle baş edebilir hale getirdi. 2009 da Paes dünya 5 numaraya kadar yükseldi. Şu anda ise 39 yaşında olmasına rağmen doubles 9. Sırada.

Babolat uluslararası tur direktörü Jean Christope Verbourg ise polyester kordajların daha düşük tansiyonlarla kullanılmasını gerektiren bir kural olmadığı görüşünde.

Bazı prolar ve koçlar daha donuk hisli olan bu kordajların yüksek tansiyonlarda kullanıldıklarında vücuda daha fazla istenmeyen şok ve titreşim ilettiği gerçeğinde birleşiyor. Dünyanın 10 ‘’bir numara’’ sının koçluğunu yapmış Nick Bollettieri ‘’ Günümüz polyester kordajlarının fazla birşey vermediğini ve sık sık karşılaşılan bilek ve dirsek problemlerinin sebebi olduğu görüşünde.

Tabii herkes kordaj konusunda takıntılı değil. Örneğin Rafael Nadal, korta 25 kg çekilmiş 5-6 raketle çıkıyor, oyun sırasında 2-3 tanesini kullanıyor. Tansiyonunu ise nadiren değiştiriyor. İlk on arasında kordaj konusunda en az hassas olan oyuncu sayılabilir.

Novak Djokovic geleneksel olarak 28 kg, James Blake ise Luxilon Alu Power kordajlarını hard kortta 30,80 kg, toprakta 29,5 kg çektiriyor. Wozniacki ise hava şartlarını her zaman dikkate alıyor , eskiden 28,5 kg ile oynayan oyuncu genellikle 25-26 kg ile kullanıyor Yonex raketlerini.  Kordaj tansiyonu konusunda son derece titiz davranıyor ve korta çıkmadan önce mutlaka kendi tansiyon ölçeri ile raketini kontrol ediyor. Geçen yılki dört setlik Kuznetsova galibiyetinde defalarca raket tansiyonunu ölçmek zorunda kalmış. ‘’Oynadığım raketleri  gevşek hissettim, bu yüzden değiştirdim. Her zaman yeni çekilmiş raketimi kendim kontrol ederim’’.

Modern teniste Kordaj-Tansiyon hususunda akla gelen ve  değişime uğrayan en önemli şey artık oyuncuların bu konuya tarihte hiç olmadığı kadar fazla önem vermesidir.

Emre Tekmir

Tecnifibre - 5 Eylül 2012